De hoofdredacteur van dit blad vroeg mij om periodiek een bijdrage te leveren. In het gesprek hierover kwamen we op het thema leiderschap. Ik zou mensen hierover kunnen spreken, boeken bespreken, gedachten en ideeën kunnen delen. Die handschoen pak ik graag op. Nooit raak ik uitgedacht of uitgelezen over dit thema. Mijn hele werkzame leven draaide om onderwijs en om leiderschap. Die twee hebben trouwens ook alles met elkaar te maken, maar daarover later.
Op dit moment verkeer ik in een fase waarin mijn loopbaan zich naar het eindpunt begeeft. Ik heb veel losgelaten, afscheid genomen als bestuurder en kan nu nog een periode, als adviseur leiderschap en coaching, op verschillende manieren bezig zijn met leiderschap. Dit te kunnen, ervaar ik als een zegen. Ik kom zo met heel wat leiders en groepen leiders in aanraking en werk met beginnende leiders of mensen die zich willen oriënteren op leiderschap. En ik ervaar ook weer opnieuw wat de impact is van de manier waarop er leidinggegeven wordt.
Welbevinden
Een blijvende leiderschapsles is dat je jezelf niet moet overschatten of op een voetstuk plaatsen. Maar je moet wel beseffen dat leiderschap er echt toe doet. Een onderzoek liet zien dat de reden van vertrek uit een team of organisatie nogal eens samenhangt met teleurstelling over het leiderschap. In tijden van grote tekorten is het zaak om hier als leider alert op te zijn en ervoor te zorgen dat mensen het prettig vinden om in jouw organisatie te werken, zich gezien en erkend weten en dat er ook aandacht is voor hun ontwikkeling. Om een paar factoren te noemen die impact hebben op het welbevinden van medewerkers.
Een blijvende leiderschapsles is dat je jezelf niet moet overschatten of op een voetstuk plaatsen
Rens Rottier
Is er nog iets nieuws te vertellen over leiderschap? Schijnbaar wel, want er blijven dagelijkse nieuwe leiderschapsboeken verschijnen. Op de website 1001managementboeken.nl worden "must-read managementboeken” besproken die je zou moeten lezen. Elk jaar is er een verkiezing van het beste managementboek van het jaar. En op sommige radiozenders komt regelmatig het radiospotje langs van mangementboek.nl. We kunnen best spreken van een managementboekenindustrie, die uitgevers en auteurs geen windeieren legt.
Vrienden
Als er met veel tamtam een nieuwe titel wordt gelanceerd, ben ik toch altijd wel weer nieuwsgiering naar wat de auteur te berde brengt en wat ik er zelf mee zou kunnen. De laatste jaren treedt er ook een zekere vermoeidheid op. Ik doe ook regelmatig boeken weg, die ik ooit vol verwachting kocht en (deels) gelezen heb, maar die toch niet voldoende diepte van aarde hadden voor een blijvende plek op mijn kamer.
Langzaam maar zeker groeit er een rijtje boeken in mijn kast, die er voor mij echt toe doen, waar ik naar teruggrijp, die ik opnieuw lees, die me blijven opscherpen. Zulke boeken worden vrienden waar je af en toe bij buurt, met wie je een gesprek voert, die je tegen je aan laat praten, bijvoorbeeld als je weer eens dreigt vast te lopen in je eigen leiderschapspraktijk.
Dit geldt natuurlijk ook voor mensen die je ontmoet, met wie je samenwerkt, die belangrijk voor je zijn geweest in bepaalde delen van je leven en die jou hebben geholpen om meer zicht te krijgen op je leiderschap. Dat kan een coach zijn of een leidinggevende, een toezichthouder of een collega met wie je lang hebt opgetrokken. Dat is trouwens ook een belangrijke les: zoek mensen op die jou de spiegel durven voorhouden.
Verzameling
Hiermee heb ik het thema van deze rubriek enigszins ingekaderd. Op zoek gaan naar auteurs die ertoe doen, geen eendagsvliegen zijn, maar diep boren en je raken en zo een bijdrage leveren aan jouw leiderschapsontwikkeling. Ik wil die vraag ook aan mensen gaan voorleggen. Wat heeft jou het meest beïnvloed in jouw leiderschap en de ontwikkeling daarvan? Wat zijn inzichten, ervaringen, theorieën, auteurs, die er voor jou echt toe doen? Zo zou ik een kleine verzameling van boeken, inzichten en leerervaringen willen opbouwen.
Een van mijn eerste leiderschapsboeken die tot deze categorie is gaan behoren, kreeg ik na mijn eerste jaar op Driestar hogeschool. Dat was een pittig jaar en een grote overgang. Van een school voor speciaal onderwijs, met zeer betrokken mensen die allemaal gedreven waren door dezelfde missie, naar een veel groter instituut met een groep hoogopgeleide docenten, met sterke overtuigingen, die ze met verve verdedigden tijdens docentenvergaderingen. Dat vroeg een heel andere manier van leidinggeven, die ik nog moest leren.
Een van de docenten gaf me tegen het eind van mijn eerste jaar het boek van Wil Derkse, Een levensregel voor beginners. Ze zag me worstelen in het zoeken naar de goede stijl van leidinggeven en dacht dat dit boek daarin richting kon geven. Ik ben haar hiervoor nog steeds dankbaar. Het is voor mij een rijke bron van inspiratie geworden. Talloze keren heb ik het herlezen en zelf ook weer uitgedeeld en aangeraden. Het is een boekje waar je rustig van wordt, dat je langzamer gaat lezen: helder, geïnspireerd, eenvoudig, concreet en toepasbaar. En het put uit een zeer rijke traditie van zo’n 1500 jaar oud: benedictijns leiderschap. Dit soort bronnen zou ik graag iedereen aanraden.