‘Veel te weinig tijd om tot een goed gesprek te komen’, is de mening van veel ouders over de tienminutengesprekken op de basisschool. De massale tafeltjesgesprekken in de gymzaal op het voortgezet onderwijs verdienen vanwege gebrek aan privacy al helemaal geen schoonheidsprijs. Afschaffen dan maar, die tienminutengesprekken?
Hoe kun je als ouder in zo'n kort tijdsbestek vertellen wie je kind is en wat het nodig heeft? Ouders hebben soms meer tijd nodig om zich genoeg op hun gemak te voelen en hun zorgen te delen. Komt het gesprek net goed op gang, dan maakt het irritante geluid van de timer op het smartboard onverbiddelijk duidelijk dat de spreektijd voorbij is. Leerkrachten kunnen als een berg opzien tegen een hele avond schakelen. Met name wanneer het niet allemaal even soepel verloopt in het klasgebeuren en de resultaten navenant dalen.
Niet meer van deze tijd
Peter de Vries, zelfstandig expert ouderbetrokkenheid en lector School en ouders aan de Academica University of Applied Sciences in Amsterdam, vindt de tienminutengesprekken niet meer van deze tijd. Hij denkt dat een en dezelfde gesprekkencyclus voor alle ouders niet werkt en pleit daarom voor maatwerk. Veel scholen proberen daarin hun eigen weg te vinden, met of zonder een vast systeem.
‘Op onze school houden we aan het begin van het jaar ouderluistergesprekken’, vertelt Jorina Sinke, leerkracht van groep 7 van de ds. G.H. Kerstenschool in Borssele. Vooraf vullen ouders thuis een blad met vragen in over de sterke kanten van hun kind; waar het moeite mee heeft en welke aanpak bij dit kind het meest effectief is. ‘Ouders vertellen graag over hun kind. Meestal vragen ze ook hoe het met hun kind in de klas gaat. Dan zeg ik daar kort iets over.’
‘Wat ik wel ingewikkeld vind, is het gesprek met ouders die een ander beeld van hun kind hebben dan ik’
Jorina Sinke
Verplicht
Naast de luistergesprekken organiseert de school in januari/februari een verplicht contactmoment naar aanleiding van de citotoetsen. ‘Dan bespreken we als leerkracht en ouders de resultaten en het welbevinden van het kind in de klas en thuis.’ Aan het einde van het schooljaar volgt nog een facultatief moment na de citotoetsen van mei/juni.
Sinke heeft nooit meegemaakt dat ouders niet willen komen. Maar weinig ouders komen samen. ‘Via Klasbord komt een oproep om zich in te schrijven. Als ouders zich niet ingeschreven hebben voor een verplicht gesprek, deel ik hen in. Wil ik ze bij een facultatief gesprek spreken, dan nodig ik hen per mail uit.’
Voor de sporadisch voorkomende ouder die de afspraak vergeet, plant de juf een nieuw contactmoment in. Met gescheiden ouders spreekt zij af wat het meest handig is: Beide ouders op dezelfde tijd uitnodigen, twee aparte uitnodigingen sturen of voor de ene ouder een fysieke en voor de andere een telefonische afspraak.
‘Ik loop iedere leerling even langs en schrijf bijzonderheden over bijvoorbeeld gedrag op’
Jorina Sinke
Bijzonderheden
De leerkracht bereidt de gesprekken goed voor. ‘Ik loop iedere leerling even langs en schrijf bijzonderheden over bijvoorbeeld gedrag op. Natuurlijk kan ik over ieder kind iets positiefs zeggen. Scoort een kind andere resultaten dan verwacht, dan probeer ik de oorzaak daarvan te achterhalen om een tegenvallend cijfer ook aan ouders uit te kunnen leggen.’
Kelderende cijfers en gedrag dat vragen oproept, kunnen lastige gespreksonderwerpen zijn. Meestal lukt het haar om een goed gesprek te voeren. ‘Wat ik wel ingewikkeld vind, is het gesprek met ouders die een ander beeld van hun kind hebben dan ik op dat moment heb.’ In dat geval moet de leerkracht vaak een vervolgafspraak maken.
Sommige ouders stellen zelf veel vragen, overigens nooit over hoe hun kind naar het Bijbelverhaal luistert. Soms duurt het wat langer voordat een ouder over de brug komt met wat hij eigenlijk wil zeggen. In zulke situaties zijn tien minuten eigenlijk niet toereikend. De juf haalt veel voldoening uit het samen zoeken naar het beste voor het kind.
Gesprekkencyclus op maat
• Stem in het start- of luistergesprek als leerkracht en ouders af hoe de communicatie komend schooljaar verloopt.
• Laat daarin het belang van het kind leidend zijn.
• Heb oog voor zowel wat bij de leerkracht past als wat de behoefte van ouders is.
• Spreek elkaar in vredestijd; wacht niet tot de gemoederen hoog oplopen.
• Handel incidenten af in een telefonisch of face-to-facecontact.
• Maak na elk gesprek een afspraak voor een volgend contactmoment.
• Verschillen mogen er zijn: vindt een ouder het niet fijn om te appen, bedenk dan samen een andere handige manier. App je als leerkracht liever niet, dan hoeft dat geen probleem te zijn. Als het voor ouders maar duidelijk is hoe jij communiceert.
‘We hebben elkaar vrij recent nog gesproken, toch?’
Teamleider en ouder ontmoeten elkaar aan een tafeltje in een rumoerige gymzaal met nog veel meer tafeltjes met ouders en docenten. De teamleider opent het gesprek. Hij spreekt zijn verbazing uit over het feit dat de ouder zich heeft ingeschreven voor een gesprek met hem. Ingeschreven voor dubbele tijd: twintig minuten in plaats van de gebruikelijke tien. ‘We hebben elkaar vrij recent nog gesproken, toch? Wat maakt dan dat je nu hier zit?’
De ouder legt uit dat een telefoontje waarin alleen meegedeeld wordt dat er een incident tussen een docent en hun zoon heeft plaatsgevonden, geen gesprek is. Desbetreffende docent wordt buiten schot gehouden. Hun kind voelt zich vernederd. Er is geen sprake geweest van hoor en wederhoor. Het gesprek moet dus nog gevoerd worden en daarvoor is de ouder naar de contactavond gekomen. Het voelt voor hem overigens ongemakkelijk om tussen zoveel andere ouders en docenten op een kluitje zo’n verhaal op te moeten vertellen.
Wel gesproken, niet gehoord
Na twintig minuten staat de ouder opnieuw teleurgesteld op. Zijn vertrouwen dat een gelijkwaardig gesprek mogelijk moet zijn, is beschaamd. Niet dat hij zijn kind de hand boven het hoofd wil houden, maar hij wil het wel een eerlijke kans geven om te leren van fouten. Daarom hoopte hij op een gesprek waarin beide partijen kunnen uitspreken wat hen bezighoudt. Er is wel gesproken, maar de ouder voelt zich niet gehoord.