Door onze godzalige wandel kunnen naasten ook voor Christus gewonnen worden, zo luidt het antwoord van vraag 86 van de Heidelbergse Catechismus. Hoe geven we gestalte aan ambassadeurschap in een gebroken wereld?
‘De Catechismus spreekt niet in de eerste plaats over woorden, maar over ons handelen’, bemerkt Leendert van der Ham. Sinds dit schooljaar is hij bestuurder van scholengemeenschap Driestar- Wartburg. Dertig jaar geleden begon hij zijn onderwijsloopbaan als docent Duits op dezelfde school. Hij bekleedde achtereenvolgens verschillende leidinggevende functies in het vmbo.
Zichtbaar zijn
‘We stimuleren leerlingen om zichtbaar te zijn in de directe omgeving van de school’, zegt Van der Ham . Dit krijgt gestalte op diverse manieren: zowel maatschappelijke stage als concrete opdrachten. Papier prikken, kerstkaarten rondbrengen, een maaltijd koken voor buurtbewoners of klein technisch onderhoud voor mensen in de wijk. Volgens de bestuurder vraagt dit om goede doordenking en afspraken. ‘Een goed visitekaartje afleveren, daar gaat het om in de essentie.’ Tegelijkertijd speelt er genoeg onder jongeren. Van der Ham: ‘Het zijn kinderen van onze tijd. Ze worden met alles en iedereen geconfronteerd.’ De mentale problematiek lijkt groter te zijn dan ooit. Toch worden jongeren de vraag gesteld: wil en kan jij er zijn voor de ander? ‘De vraag is niet: word ik er beter van? Wat is goed voor mij? We willen leerlingen een basishouding meegeven waarin ze gericht zijn op iets betekenen voor een ander.’ Van der Ham stelt dat burgerschap dan ook niet bedoeld is als apart vak, maar dat dit verweven zit in alle vakken. ‘Jongeren hebben toerusting en wapening nodig. Dat kan door themadagen, maar ook door zelf aan de slag te gaan buiten de school.’
‘Een goed visitekaartje afleveren, daar gaat het om in de essentie.’
Leendert van der Ham
Waar Van der Ham eerst ambassadeur mocht zijn naar de leerlingen toe, is hij dat nu naar buiten toe. Voorheen stapte hij even binnen bij een praktijklokaal voor een praatje met leerlingen, is hij inmiddels voornamelijk onderweg. Vanaf zijn werkplek kijkt hij uit op het schoolplein. ‘Daardoor weet ik waarvoor ik dit werk doe.’ Tijdens overleggen, contacten met andere scholen en met kerken. ‘Dat biedt gelegenheid om woorden te geven aan mijn zienswijze. Ik ervaar waardering voor reformatorisch onderwijs.’
Herbergzaamheid
Voor de school ligt er eveneens een belangrijke opdracht volgens Van der Ham. ‘Het leven is veeleisender geworden, hoe houden we dat met elkaar vol? In het boek Gidsen wordt geschreven over herbergzaamheid. Dat hebben jongeren nodig: een veilige en geborgen plek. Waar rust, aandacht en ontspanning is in een wereld waar alles doorgaat. Zo komt er ruimte voor ontmoeting. Soms moet je wachten op de tijd die de Heere daarin geeft. Dat vraagt om geduld tot juiste gelegenheden zich voor doen. Jezus liet Zich ophouden, Hij vertraagde om aandacht te geven.’ De bestuurder benoemt dat de school dit niet alleen kan, steun van de kerk en ouders is hierbij cruciaal. Afgelopen week sprak Van der Ham een oud-leerling van hem. Inmiddels is hij conciërge. Leren vond hij helemaal niets vroeger, waardoor de docenten op school nog weleens met hun handen in het haar zaten. ‘Hij zei: ‘Wat leerlingen nu tegen mij zeggen, had ik twintig jaar geleden niet tegen u moeten zeggen. En wat ouders ondernemen, kan ik me niet voorstellen dat dit ook gebeurde toen ik op school zat.’ Hier ligt een zorgpunt volgens de bestuurder, waar hard aan gewerkt moet worden. Hoe schever de driehoek is, hoe complexer de samenwerking. ‘Aan ouders vragen we: vertrouwt u uw kinderen aan onze zorg toe? Ondersteunt u de spelregels die we hier hebben opgesteld? Ik bepaal ze niet voor u thuis: als ik zou bepalen wanneer Karel bij u de vaatwasser uitruimt, vindt u dat vast vervelend. Geef ons het vertrouwen dat we u kind met de grootst mogelijke zorg bieden wat we kunnen bieden.’
Bevlogenheid
Onvoorwaardelijke steun met betrokkenen buiten de school is van belang, maar binnen de school is dit ook een essentieel punt. Volgens Van der Ham hebben nieuwe docenten het heel pittig. Een goede les geven en de klas op orde hebben kan een hele uitdaging zijn. Daarnaast is er ook nog een mailbox die tijd opslokt. Toerusting is van groot belang volgens de bestuurder. Wat maakt een docent tot ambassadeur? ‘Als je met overtuiging voor het christelijk onderwijs kiest, moet je van harte christen zijn. Daarnaast is het ook van belang dat je geworteld bent in het christelijk reformatorisch gedachtengoed. Hoewel er zeer bevlogen mensen in het onderwijs werken, is er ook zorg: is er nog iets brandend van het vuur van onze voorgeslachten die meenden dat het onderwijs van toegevoegde waarde is? Weten we waarom we hier zijn? Waarom we opgericht zijn als scholen? Kennen we de Schriften en belijdenissen? Weet je dat woorden te geven vanuit je eigen hart? Maak je ruimte voor stille tijd?’ Als je eigen hart open gaat in de ontmoeting met jongeren, kunnen dat gouden momenten zijn. Hij zegt: ‘Koester deze momenten.’ Daarnaast benadrukt de bestuurder het belang van een grondige voorbereiding van de dagopening.
Het vinden van bevlogen docenten is een forse uitdaging voor de school. Hoewel er een actieve werving is, kwam er voor de zomervakantie toch een brief op de mat bij ouders. De boodschap luidde: als we niemand hebben, zullen er komend jaar lessen uitvallen of wordt er geminderd in uren. Van der Ham: ‘Als door een wonder hadden we nauwelijks vacatures aan het begin van het schooljaar. Mensen uit diverse werkvelden komen binnen als zij-instromers. Dan merk je iets van de betrokkenheid: hun diepe verlangen om tot betekenis te zijn voor de volgende generatie. Voor havisten en vwo’ers zijn we landelijk bezig met een praktijkroute onderwijs.’
Ten slotte benadrukt Van der Ham dat we ons werk mogen doen met verwachting. ‘Wat we hebben, mogen we koesteren. Het is een groot bezit. Het geeft ook ontspanning om met verwachting te werken. Ook al hebben jongeren te maken met allerlei sores en zie je niet altijd vrucht op wat je zaait. Dat kan soms moed benemend zijn. Het heeft tijd nodig. We hebben het goede Woord van de Heere, we hoeven slechts te zaaien op hoop van zegen. Hij heeft daar zegen op beloofd!’
Leestips volgens Leendert van der Ham
- Tramper, N. (2021) Onrustig is ons hart. Aandachtig leven in een veeleisende wereld
- Kunz & Muynck, de. (2021) Gidsen. Een christelijke schoolpedagogiek
- Paul, H. (2017) De slag om het hart. over secularisatie van verlangen
- Truemann, C. (2022) Een nieuwe vreemde wereld