Bijzonder buiten de Biblebelt
Bijzonder – dat zijn de reformatorische scholen. Maar Nederland telt veel meer bijzondere scholen. Sterker nog, ruim twee derde van alle scholen is niet-openbaar. Naast de reformatorische richting zijn er nog vijf: grote denominaties als protestants-christelijk (44 procent) en rooms-katholiek (idem) en kleine als algemeen bijzonder, hindoe en islamitisch (samen zo’n 8 procent).
De discussie over artikel 23 raakt niet alleen ons, maar ook hen. Daarom portretteert DRS Magazine in deze serie enkele andere bijzondere scholen van buiten de spreekwoordelijke Biblebelt. Dit is deel 3.
‘Kies je voor deze school, dan doe je aan alles mee’
Zo’n dertig procent van alle basisscholen in Nederland is rooms-katholiek. De meeste van hen zijn dit alleen in naam. Op basisschool Menkotoren in Enschede willen ze dit anders doen. ‘We geven veel aandacht aan de christelijke vieringen’, vertelt schooldirecteur Karin de Boer. ‘Als we naar de kerk gaan, verwachten we alle kinderen en hun ouders.’
De Menkotoren staat midden in de wijk, omringd door appartementen en eengezinswoningen. Op het plein spelen begin maart weinig kinderen, maar als de school bijna begint, stroomt het plein toch vol. Met leerlingen én ouders. De laatsten lopen met enige regelmaat naar de leerkrachten, die allemaal op het plein staan, en wisselen enkele woorden met elkaar. ‘Dat is kenmerkend voor onze school’, zegt De Boer. ‘We willen graag verbinding met iedereen.’
Een paar minuten later gaat de bel. Alle 140 leerlingen gaan naar binnen. Sommige ouders praten nog wat met elkaar. ‘Ik hoor regelmatig dat ouders vinden dat er een fijne sfeer heerst en dat wij hen en hun kinderen echt zien. Daar word ik blij van, want dat is een grondbeginsel van het rooms-katholiek onderwijs’, aldus De Boer – die zelf een gereformeerde achtergrond heeft.
Ze voelt zich thuis op de school. ‘Toen ik directeur werd bij een katholiek bestuur, heb ik me eerst verdiept in de geschiedenis en de uitgangspunten van het rooms-katholieke onderwijs. Als boegbeeld van een katholieke school moet je kunnen uitleggen en uitdragen wat dat inhoudt, was de mening van mijn werkgever. Nu weet ik dat we iets heel moois in handen hebben.’
Vanuit haar rooms-katholieke identiteit voelt de Menkotoren zich verbonden met de wereld. ‘We zien de school als de wereld in het klein’, aldus de website. ‘Daarom hechten we veel waarde aan identiteitsontwikkeling van onze leerlingen. Het gaat hierbij zowel om de levensbeschouwelijke ontwikkeling (spiritualiteit, zingeving) als om de morele ontwikkeling (ethiek, normen en waarden).’
Communie
Al sinds het begin van rooms-katholiek onderwijs in Nederland, ligt de nadruk niet op het geloof, maar meer op de praktijk. De grondhouding van het onderwijs is dat de school ten dienste staat van de samenleving, met name van de zwakkeren. De geloofsopvoeding was en is meer voor de pastoor. ‘Er zijn nog maar weinig scholen die intensief met de parochie samenwerken’, vertelt De Boer. ‘Maar als er kinderen in groep 4 zijn die voor het eerst communie doen, ben ik samen met de leerkrachten wel in de kerk.’
Lang niet alle ouders van de Menkotoren zijn rooms-katholiek. Er zijn ook veel kinderen met een moslimachtergrond en leerlingen die helemaal niet religieus zijn. ‘Iedereen is welkom’, benadrukt De Boer nogmaals. ‘Maar als je voor deze school kiest, dan doe je aan alles mee.’
Dat dit geen loze kreet is, bleek bij de laatste kerstviering. Een leerling uit groep 8 kwam bij haar omdat hij, vanwege zin geloof, niet mee wilde naar de kerk. ‘Je moet weten’, vertelt De Boer, ‘dat we uitgebreid Kerst vieren in de prachtig versierde dorpskerk van Lonneker. We zingen liederen en leerkrachten en kinderen beelden een kerstverhaal uit. Daarna eten de kinderen gezellig met elkaar in de klas en kunnen ouders borrelen in de grote hal.’
De leerling en zijn ouders wilden niet aanwezig zijn, omdat er ook werd gebeden. ‘Ik heb toen gezegd: “Jullie horen ook bij ons. Je mag echt wel aanwezig zijn, dan lúister je bij het bidden alleen maar.” Gelukkig waren ze bij de viering.’
‘Ik merk bij mijn collega’s soms wat verlegenheid met de identiteit’
Karin de Boer
No Sugar Challenge
Hoewel Kerst het hoogtepunt is van het jaar, is er ook aandacht voor de andere feesten. Tijdens de Vastentijd, de veertig dagen voor Pasen, doen leerkrachten en kinderen die dat willen mee aan de No Sugar Challenge: veertig dagen lang proberen ze geen of minder producten met suiker te eten. En als het Pasen is, is er een viering op school rond het thema “opnieuw beginnen”.
De Boer is stiekem een beetje trots op haar school. Vooral op haar coördinator identiteit. ‘Onze school hoort bij een vereniging van zeventien rooms-katholieke scholen en één interconfessionele school in Enschede. Elke school krijgt ondersteuning van een identiteitsbegeleider en veel scholen hebben een coördinator identiteit. Die van ons is flink actief en bedacht bijvoorbeeld de No Sugar Challenge.’
De coördinator houdt zich bezig met de identiteit op school. Dit staat niet dagelijks op het programma, maar komt vooral tot uiting bij de feesten. De Boer: ‘Ik merk bij mijn collega’s soms wat verlegenheid met de identiteit. Dat heeft deels te maken met alle ophef rondom de misbruikschandalen. Het heeft het rooms-katholieke onderwijs minder zichtbaar gemaakt. Mensen zeggen niet graag dat ze katholiek zijn, maar handelen gelukkig nog wel in lijn met hun katholieke opvoeding.’
De directeur is even stil. ‘Maar veel collega’s weten ook niet precies wát nu de rooms-katholieke identiteit is. Daar is de coördinator ook mee bezig. Om dát handen en voeten te geven.’
Eén van de praktische dingen die gebeuren, is het bezoek aan het verpleeghuis, dicht bij de school. De kinderen van de school gaan daar regelmatig heen. Ze drinken iets en praten met de ouderen uit het huis. ‘Ook daaruit blijkt dat we er als school voor iedereen willen zijn’, zegt De Boer met een lach op haar gezicht.
Kleur geven
Ze maakt zich soms zorgen over de discussie over de vrijheid van onderwijs. ‘Economisch gezien is het misschien beter om allemaal dezelfde scholen te hebben. Maar de vrijheid hebben we nu, en ik vind het belangrijk dat je kleur kunt geven aan je onderwijs, zonder dat je de mensen iets oplegt.’
De Boer denkt even na. ‘Het college van bestuur heeft een nieuwe voorzitter nodig. Ik zou het heel fijn vinden als deze persoon een christelijke achtergrond heeft. Die begrijpt dan beter waarom wij als rooms-katholieke scholen open willen staan voor iedereen. Om te laten zien dat we geven om onze naaste.’