Een christelijke school met diverse culturen Hebben we oog voor diversiteit? Voor verschillende scholen is dit een vraagstuk waar het team zich over buigt. Op de Koningin Beatrixschool in Den Haag leeft dit thema wel heel bijzonder. De populatie van de school in de Schilderswijk bestaat uit meer dan 35 nationaliteiten. Te midden van een breed palet aan culturele en religieuze diversiteit werkt de school al meer dan 140 jaar vanuit een duidelijke, christelijke identiteit.
De laatste decennia heeft zich volgens directeur Eunice Hage een verschuiving in de populatie van de school voorgedaan. De directeur, die ook betrokken is bij de leergang Internationalisering en identiteit in een multiculturele en multireligieuze schoolomgeving van Driestar educatief, stelt: ‘De kinderen op school zijn een afspiegeling van de Schilderswijk. Waar deze buurt eerder een “volkswijk” was, zien we nu juist een diversiteit aan culturen. En dat zie je ook in het straatbeeld. De Hollandse bakker is vervangen door een Turks winkeltje. Op een leerlingenaantal van driehonderd kinderen zijn er enkele Nederlandse gezinnen. Het overige deel van de populatie is overwegend van Turkse of Marokkaanse afkomst. De meeste leerlingen zijn islamitisch.’
Beelddragers
Het docententeam heeft een gemeenschappelijke deler. Hage: ‘We verwachten van onze docenten dat ze een persoonlijk geloof hebben en dat kunnen verwoorden. Onze docenten zijn beelddragers van onze identiteit. We hebben dat hard nodig om onze christelijke identiteit te behouden. Daarom hebben we dringend behoefte aan studenten die vanuit hun christelijke overtuiging bij ons willen komen werken. Ook speelt het bestuur een belangrijke rol in het vasthouden van onze christelijke waarden.’
‘Aan de voorkant uiten we duidelijk onze verwachtingen naar ouders. We benadrukken dat we christelijk zijn en verwachten bijvoorbeeld dat de kinderen aanwezig zijn tijdens de christelijke vieringen en weekopeningen. Zo is de kerstfeestviering een hoogtepunt waaraan alle klassen een bijdrage leveren en waarbij alle ouders aanwezig zijn. Paasfeest ligt wat moeilijker, dat vieren we dan ook maar in de klassen.’
‘Aan de voorkant uiten we duidelijk onze verwachtingen naar ouders’
Eunice Hage
De school heeft twee pijlers: zowel het aanbieden van goed onderwijs aan de kinderen als het brengen van het Evangelie in een volksbuurt. Een van de kernwaarden van de school is verbinding aangaan met de ouders en de buurt. Zo organiseert de school een ouderontbijt, worden ouders uitgenodigd voor koffieochtenden in de school en doet de school actief mee in wijkoverleggen. Hage: ‘De meeste ouders hebben een laag inkomen. Daarom bieden we ook praktische hulp. Denk aan een kledingkast in de school, een boodschappentas of taalles.’
Vertrouwen uiten
Een grote religieuze diversiteit kan lastig zijn. Hage vertelt over leerlingen op haar school die de ramadan vierden. ‘Ze wilden zich afmelden voor de weekopening, omdat muziek luisteren tijdens de vasten verboden is. We maken hierin een duidelijke keuze en geven aan dat het een schoolactiviteit is waarbij we het kind verwachten. Aan de ene kant wil je een plek bieden voor verschil, maar niet als het ten koste gaat van onze identiteit. Daarbij vind ik het van belang om aan te geven dat we het Evangelie doorvertellen, maar dat we het de kinderen niet opleggen.’
‘Ouders kiezen voor een school met een bepaalde missie, dan wil je dat verbinden aan wat de overheid vraagt’
Jacolien Boer
Vertrouwen uiten, ook in de verschillen, is volgens Jacolien Boer, onderwijsadviseur bij Driestar educatief, van groot belang. Toen zij op de Beatrixschool een training “schurende gesprekken” in het kader van burgerschap verzorgde, viel haar de onderlinge openheid op. ‘De teamleden hebben te maken met culturele diversiteit, waarbij het belangrijk is om open vragen te stellen. Je begrijpt elkaar niet met een half woord.’ Hage vult aan: ‘Uitleggen waarom je iets doet, is belangrijk. Opvoeding is verweven met cultuur. Zo merkten we bij veel van onze kinderen dat ze geneigd waren om zich passief op te stellen. We dachten soms: waarom doen ze het zelf niet? Denk bijvoorbeeld aan het vastmaken van een rits. Tijdens een identiteitsdag met ons team vertelde een vrouw uit Iran dat je jonge kinderen laat zien dat je van hen houdt door alles voor hen te doen. Als moeders zien dat de leerkracht zegt: “Doe het maar zelf”, schrikken ze. Dan lijkt het alsof de juf niet om het kind geeft. Daarom is het belangrijk om aan de ouder uit te leggen dat we het kind leren om zelfstandig te worden, maar dat we óók van hen houden.’
Oefenen met verschillen
‘Zie de verschillen die er in jouw school zijn als een kans. Dat kan al diversiteit in leeftijd of uiterlijk zijn. Zo kunnen leerlingen in een veilige setting oefenen om goed met verschillen in onze samenleving om te gaan. Ik merk bij leraren soms een dilemma tussen pedagogische afstemming en vasthouden aan het Bijbelse ideaal. Denk aan een kind dat enthousiast vertelt over zijn uitje op de zondag. De leraar heeft daar zijn vragen bij. Tegelijkertijd wil hij ruimte bieden aan het kind.’ Hierover het gesprek voeren met elkaar is volgens Boer van groot belang. ‘Ga respectvol om met verschillen. Schuif ze niet onder tafel, maar oefen ermee. Dat betekent soms ook heel concreet dat je later op een moment terugkomt, zodat je weloverwogen kunt reageren.’
Burgerschap is niet alleen iets wat door de identiteit ‘in de voegen van de stenen van de school zit', zoals Hage uitdrukt, maar het is ook een door de overheid verplicht vak op school. Ze vertelt: ‘De acht voorgeschreven basiswaarden van burgerschapsonderwijs hebben we inhoud gegeven met Bijbelse noties. Ook hebben we onszelf gevraagd: Wat hebben onze leerlingen vooral nodig? Wat vraagt om focus? Omdat de ouders van onze leerlingen grotendeels afkomstig zijn uit landen waar ze niet vertrouwd zijn met de democratie, is de democratische rechtsstaat een waarde die we benadrukken. Zo staan we stil bij Prinsjesdag en de verkiezingen en nodigen we in groep 8 een rechter uit om te vertellen over zijn werk.’ Andere belangrijke waarden op de Beatrixschool zijn respect en gelijkwaardigheid. Hage vertelt over de onrust op school toen de oorlog in Israël begon. ‘Deze situatie is voor kinderen een oefening om respect te hebben voor elkaar, ook als standpunten heel verschillend zijn. Het is niet zo moeilijk om een oefenplaats te zijn, want zulke situaties doen zich vaak voor.'
Boer wil scholen aanmoedigen om de verbinding te leggen tussen hun eigen basiswaarden en wat aangereikt wordt vanuit het vak burgerschap. ‘Ouders kiezen voor een school met een bepaalde missie, dan wil je dat verbinden aan wat de overheid vraagt. Zo kunnen kinderen wortelen in de Bijbel, met een open vizier naar buiten toe. Daarbij mogen we gebruik maken van de vrijheid die we hebben in het onderwijs. Vorm je leerlingen overeenkomstig je visie.’