IJveraar voor de reformatorische school

in memoriam ds. M. Golverdingen

‘Aan God alle eer’, zei wijlen ds. M. Golverdingen bij zijn afscheid als VGS-voorzitter. ‘Hij heeft mijn leven geleid en mij liefde tot het onderwijs gegeven.’ Desondanks hier een kleine hommage om zijn grote betekenis voor het reformatorisch onderwijs te memoreren.

Gods liefde wekte bij ds. Golverdingen wederliefde. Dat uitte zich onder meer in grote inzet op onderwijsgebied. Hij trad aan als VGS-voorzitter in 1981, kort nadat in 1979 de reformatorische denominatie als zelfstandige richting in onderwijsland was erkend. Toentertijd was er behoefte aan visie- en kadervorming. Daaraan heeft ds. Golverdingen een flinke bijdrage geleverd door vragen te doordenken als: wat is het doel en de meerwaarde van reformatorisch onderwijs?

Aan die bezinning heeft de pedagoog en theoloog op doorwrochte wijze leidinggegeven, onder meer via publicaties en zijn openingswoorden in de VGS-jaarvergaderingen. Ds. Golverdingen oriënteerde zich daarbij breed, maar wist zich onlosmakelijk verbonden aan Schrift en belijdenis en aan het gedachtegoed van de (Nadere) Reformatie.

‘Treed de tijdgeest tegemoet zonder in het minste toe te geven’

ds. M. Golverdingen

Grondig analyseerde hij actuele ontwikkelingen (‘Schoolbesturen krijgen [dankzij deregulering] méér vrijheid’). Hij duidde die (‘Dat is op zichzelf een goede zaak’). Tegelijk waarschuwde hij voor risico’s (‘De geschetste ontwikkeling heeft het levensgrote gevaar in zich dat wij door het rendementsdenken in beslag worden genomen’). En hij wees richting (‘Daarom hebben wij het zo nodig ons heden door het Woord van God te laten gezeggen’). Dat alles steevast vergezeld van een vurig pleidooi om zuinig te zijn op de reformatorische scholen (‘Laten wij in alle openheid ons onderwijs blijven geven. Treed de tijdgeest tegemoet zonder in het minste toe te geven’).

Heel graag had ds. Golverdingen gezien dat er een beknopte reformatorische pedagogiek zou verschijnen, die kan dienen als fundament onder het denken over reformatorisch onderwijs en die een samenhangende visie biedt op opvoeding en onderwijs in gereformeerde zin.

Daarvoor waren zijns inziens alle ingrediënten aanwezig (‘We hebben een reformatorische mens- en kindvisie’), waaronder de bouwstenen door hem zelf aangeleverd. Driestar educatief werkt nu aan een handboek pedagogiek, maar de publicatie ervan heeft ds. Golverdingen niet meer mogen beleven.

Ds. H.A. van Zetten (voorzitter raad van toezicht VGS):

‘We gedenken ds. Golverdingen met veel waardering als een integer bestuursvoorzitter. In VGS-verband was hij decennialang een toonaangevend en begaafd boegbeeld in de theologische en pedagogische doordenking van het reformatorisch onderwijs. Zijn diepste drijfveer voor al dit werk was de bevordering van Gods eer en het zielenheil van kinderen en jongeren. De Heere ondersteune mevrouw Golverdingen, de kinderen, kleinkinderen en verdere familie en vrienden in dit grote verlies.’

‘Schuldbelijdenis en smeekgebed nodig’

Ds. Golverdingens gedachten over reformatorisch onderwijs blijven actueel. Een selectie:

‘Dit is het bevel van de Heere (…): "Leer den jongen de eerste beginselen naar den eis zijns wegs." Aan deze blijvende opdracht ontleent het reformatorisch onderwijs zijn bestaansrecht.’ (Openingswoord ALV VGS, 2 mei 1992)

‘Het christelijk onderwijs heeft allereerst gebed nodig om het werk van de Geest van Christus. Wat is ons deskundig bestuursbeleid en onze onderwijservaring zonder schuldbelijdenis en zonder smeekgebed om de genade, de wijsheid en de liefde van Christus?’ (Golverdingen, M. (2003). Inspirerend onderwijs. Heerenveen: Groen).

‘Het eigen karakter van het reformatorisch onderwijs krijgt gestalte in vijf kenmerkende trekken:

1. De algemene vorming van de jonge mens in gereformeerde zin. (…) Elke docent behoort een pedagoog te zijn, die zich telkens weer van Godswege geroepen weet om de eenheid van de gereformeerde levensbeschouwing in zijn onderwijs te laten zien en over te dragen aan de jonge generatie in deze turbulente tijd. Want de reformatorische levensbeschouwing is het fundament en het cement van alle opvoeding en onderwijs.

2. De centrale plaats van de gereformeerde belijdenis in onderwijzen, leren en waarderen. (…) Het gaat om een voluit gereformeerde vorming, opdat die door de zegen des Heeren zou mogen leiden tot een werkelijke levensvernieuwing en een oprecht geloof in Christus.

3. Een kritische toetsing vanuit de norm van Schrift en belijdenis van alle aspecten van de [ontkerstende] samenleving van vandaag.

4. Een specifiek pedagogisch klimaat, dat jeugdigen positieve identificatiemogelijkheden biedt in gereformeerde zin. (…) Docenten [dienen] steeds uit te dragen, dat zij zich vrijwillig richten naar de Bijbelse normen, die zij aan de leerlingen voorhouden.

5. Het gestalte geven door Gods genade aan de praxis pietatis in het schoolleven van alledag. (…) Jongeren voelen haarfijn aan of een docent zelf worstelt met de eeuwige dingen en met de vragen van onze tijd in het licht van de Schrift. (…) Er waren en zijn véél zonden onder ons. (…) Maar er was en is ook het echte leven der genade, dat de geur van Christus verspreidt. Die geur van Christus verbond en verbindt ouderen en jongeren, docenten en leerlingen.’ (idem)

‘Met klem bepleiten wij dat kerk en school het goede zoeken voor elkaar door echt contact in welke vorm dan ook. (…) Ook (…) is het zeer wenselijk om ouders zoveel mogelijk bij praktische schoolzaken (…) te betrekken.’ (Openingswoord ALV VGS, 15 april 2000)

‘Ten diepste beoogt ons onderwijsideaal de gereformeerde vorming van het gehele volk. (…) Niet in (…) isolement, maar in het helder en hartelijk uitdragen van een eigen gereformeerde visie op mens en kind, opvoeding en onderwijs ligt onze kracht.’ (Openingswoord ALV VGS, 11 mei 1996)

Ds. Marinus Golverdingen (Stolwijk, 18 mei 1941 – Dordrecht, 29 december 2019)

• Leerkracht op de Boazschool in Meliskerke (1962-1966)
• Leraar biologie en geschiedenis aan de Andreas-Ulo te Amersfoort (1966-1968)
• Jeugdwerkadviseur Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (1968-1972)
• Directeur Boazschool te Meliskerke (1972-1976)

Predikant van de gereformeerde gemeenten (1979-2011), diende achtereenvolgens de gemeenten ’s-Gravenzande, Utrecht, Ridderkerk-Slikkerveer, Groningen, Gorinchem, Boskoop en Waarde

• Voorzitter Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (VGS) (1981-2003)
• Voorzitter Begeleidingscentrum Gereformeerd Schoolonderwijs (BGS) (1981-1986)
• Voorzitter Administratiekantoor Gereformeerd Schoolonderwijs (AGS) (1992-2003)