Mr Schreuders is Manager Dienstverlening & coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU
Ik sprak laatst een werker in het onderwijs en zij vertelde dat veel van haar collega’s het heel raar vonden dat zij, een oudere werkneemster, nog niet wist of ze zich zou laten vaccineren tegen het coronavirus. Ik zei tegen haar dat ze haar eigen afweging mocht maken. Maar ze vertelde mij dat haar leidinggevende toch echt wel een soort van morele druk uitoefende. Hij wees daarbij ook op de juridische verantwoordelijkheid die bij school ligt.
Vragen over vaccinatie komen de laatste maanden met regelmaat voor. Ook het onderwijs blijft niet vrij van deze discussie. Ik weet van scholen waar al duizenden zelftests zijn binnengekomen en uitgedeeld zijn aan docenten, en waar leerlingen zijn geïnstrueerd over het waarom, hoe en wanneer van de zelftest. Vaccinatie van (met name oudere) werknemers ligt in het verlengde van deze materie. En vandaar de vraag van deze collega: in hoeverre mag een werkgever aandringen om over te gaan tot vaccinatie? Met de niet uitgesproken vervolgvraag: zijn er consequenties als ik het niet doe? Hoe ligt dat juridisch?
Het primaire antwoord richting de collega is eenvoudig. Eisen mag vanzelf niet, maar aandringen is geen eisen, hoe onprettig dat stukje druk ook kan aanvoelen. In ieder geval brengt het op geen enkele wijze een verplichting voor de werknemer met zich mee. Maar we voelen allemaal wel aan dat in sommige contexten er wel een bepaalde spanning in deze vraag zit, bijvoorbeeld als de werkgever of een leidinggevende argumenten inbrengt die te maken hebben met de veiligheid en de gezondheid van anderen.
De zorgplicht die een werkgever heeft voor een gezonde werkomgeving gaat ver
De zorgplicht die een werkgever heeft voor een gezonde werkomgeving voor alle werknemers gaat inderdaad ver. Een werkgever moet ook absoluut maatregelen nemen om gezondheidsrisico’s zoveel mogelijk te beperken. Hoe ver die maatregelen moeten gaan, hangt weer af van de grootte van de kans dat een risico zich voordoet. Dat is dus erg afhankelijk van de situatie. Hierbij helpt het natuurlijk niet dat het op school soms letterlijk krioelt van de mensen (kinderen). Maar ook dan is een verplichting nog steeds niet aan de orde, ongeacht het feit dat we allemaal wel de spanning voelen die er in dit vraagstuk ligt.
In de context van de zorgsector is het voorstelbaar dat een werkgever erin slaagt om aan te tonen dat een vaccinatie erg wenselijk is voor het kunnen verrichten van werkzaamheden waarbij veel sprake is van nauw contact met de verzorgden en verpleegden. En dat zijn de situaties waarvan ik me zomaar kan indenken dat er morele druk op de werknemer ligt. Veiligheid van patiënten is in het onderwijs natuurlijk niet aan de orde, en gelukkig zijn de veiligheidsvraagstukken rond kinderen van een heel andere orde dan die van oudere zieken.
Maar ook dan blijft de werknemer vrij om al dan niet te vaccineren, dus geldt datzelfde zeker voor het onderwijs. Dat laat overigens onverlet dat onze collega er goed aan doet om een eigen gewetensvolle afweging te maken.
Wilt u een casus laten bespreken?
Mail naar Tineke Slagboom-van den Belt.