Verstaan we de tijdgeest? En hoe moeten we als christen staan in de hedendaagse samenleving? Daar gaat het over tijdens de ECCEN-conferentie in maart. Hoofdspreker prof. dr. Henk van den Belt: ‘De belangrijkste vraag is niet hoe de tijdgeest te onderscheiden, maar hoe zich te verhouden tot deze huidige boze wereld.’
‘De essentie van het onderscheiden van de tijd vanuit een christelijk perspectief is de erkenning van de spanning tussen het “reeds” en “nog niet”’, aldus de hoogleraar systematische theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Gelovigen – legt hij uit – leven in een periode waarin de nacht bijna voorbij is (deze oude wereld gaat voorbij), terwijl de dag (de komst van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde) bijna aanbreekt. Voor wie deelt in Christus’ opstanding, ís die toekomst in zekere zin al begonnen. Het wachten is nog op de volle dageraad. Wie speurt naar specifieke kernmerken van de tijdgeest anno nu, kan zomaar vergeten dat christenen al deelhebben aan de komende wereld, waarschuwt Van den Belt, ‘terwijl we nog steeds als vreemden in deze wereld leven.’ Dat weerhoudt hem er niet van drie kardinale, actuele problemen te schetsen: (1) klimaatverandering – mede veroorzaakt door onze onmatigheid, (2) de manier waarop we omgaan met huwelijk, seksualiteit en gender – die zich kenmerkt door losbandigheid en (3) de groeiende polarisatie – uitkomend in fundamentele kritiek op autoriteit en relativering van de waarheid.
Schemertijd
Belangrijker nog dan de vraag naar wat dit tijdsgewricht typeert, is volgens de hoogleraar de vraag hoe een christen zich moet verhouden ‘tot deze huidige, boze wereld, die nog steeds de wereld is die door God wordt bemind.’ Met andere woorden: hoe moet een burger van de komende wereld als vreemdeling hier op aarde leven in de schemertijd tussen nacht en dag?
Allereerst moet zo iemand zich bewust zijn ‘van de spanning tussen die twee tijdperken.’ De tijd tot Christus’ wederkomst kenmerkt zich door strijd. Gelovigen voeren een geestelijke oorlog. Achter de culturele ontwikkelingen die wij meemaken, zit een spirituele kracht. Als christenen zijn we geroepen strijdbaar te zijn en ‘het goede van het kwade in de cultuur te onderscheiden.’
Een christen dient zich – ten tweede – voor te bereiden op Christus’ terugkeer door te leven overeenkomstig Gods wil zoals die in Zijn Woord en wet is geopenbaard. Liefde is daarbij de sleutel: meer dan afstand te houden van de verdorven cultuur zijn christenen geroepen te wandelen in liefde tot God en hun naaste. ‘Een grote uitdaging’, erkent Van den Belt, ‘om de Geest van liefde te behouden in een context van geestelijke oorlogsvoering.’
Heel praktisch: christenen moeten matig leven, bescheiden en kuis zijn, integer en trouw in hun relaties.
Egoïstisch
Zijn derde levensles voor christenen (‘onze kernactiviteit’) ontleent de theoloog aan de apostel Paulus. Die schrijft in Romeinen 13:14 dat gelovigen de Heere Jezus Christus moeten aandoen. Dat betekent: door het geloof Zijn gerechtigheid aannemen en al Zijn deugden navolgen.
‘Hij is de vervulling van alle verlangens’, licht Van den Belt toe. De oorzaak van de drie huidige hoofdproblemen ‘is het verlangen onze leegte te vullen door egoïstisch voor onszelf te zorgen, in wat we willen hebben, wie we willen zijn en wat we vinden.’
De christelijke boodschap staat daar lijnrecht tegenover, schetst de hoogleraar: ‘Wij behoren niet tot onszelf, maar zijn het eigendom van onze Redder Christus Jezus.’ Voor echte vervulling van ons leven moeten we Hem als Koning erkennen, Die zeggenschap heeft over alle aspecten van ons bestaan.
Goed nieuws
Dé grote uitdaging van onze tijd is om die boodschap – die dus haaks staat op de hedendaagse cultuur – aan onze medeburgers over te brengen. ‘Dit is het echt goede nieuws voor ieder tijdperk, voor elk moment’, benadrukt Van den Belt. ‘Vooral voor de mensen die nu, in de laatste tijden, leven.’
Boeksuggesties
Meer weten over de thema’s “tijdgeest” en “staan als christen in deze tijd”?
• Drs. Jac. Kruidenier (1994). De tijdgeest verstaan. Historische schetsen van filosofen in de nieuwste tijd. Kampen: De Groot Goudriaan;
• Gijsbert van den Brink en Elco van Burg (red.) (2006). Strijdbaar of lijdzaam. De positie van christenen in het publieke domein. Heerenveen: Groen;
• Ds. P. van Ruitenburg (2008). Tijdgeest. Overdenkingen over de tijd waarin we leven. Houten: Den Hertog;
• Dr. A. van de Beek, ds. W. Visscher en dr. B.J. Spruyt (2010). Burgerschap en cultuurparticipatie. Heerenveen: Groen;
• Isaäc da Costa (2011). Bezwaren tegen de geest der eeuw. Barneveld: Nederlands Dagblad;
• Drs. Ton van der Schans (red.) (2022). Aanvallen of verdedigen? De plek van orthodoxe christenen in polariserend Nederland. Apeldoorn: De Banier.
ECCEN 2023
ECCEN staat voor European Conference for Christian Education in the Netherlands. De vierde ECCEN-conferentie heeft plaats van 15-17 maart op het Hoornbeeck College in Apeldoorn. Organisatoren zijn Driestar educatief, VGS en de Jacobus Fruytier scholengemeenschap.
De conferentie is bedoeld voor christelijke Europese schoolbestuurders en -leiders, beleidsmedewerkers, politici en anderen die een leidende positie hebben in het onderwijsveld. Doel is om elkaar aan te moedigen en toe te rusten in ieders taak voor het welzijn van het christelijk onderwijs. Dit keer staan vragen centraal als: wat is onze missie als christelijke onderwijsgevenden in een pluriforme en diverse samenleving?
Sprekers zijn – naast dr. Van den Belt: dr. Jan van Doleweerd (DE), dr. Dave Benson (directeur van het London Institute for Contemporary Christianity) en Mark Spencer (adviseur en belangenbehartiger voor christelijke scholen in Australië).
Voor meer info en aanmelden zie: www.eccen.eu.