Een gesprek met Joop Vermeulen (67) die zijn onderwijsakte haalde aan de Driestar en 33 jaar op het Driestar College werkte
Hij groeide op als natuurjongen, Joop Vermeulen (67) uit Gouda. Zijn kinderjaren bracht hij door in Reeuwijk, in de landelijke omgeving van de Reeuwijkse Plassen. Altijd was hij met beestjes bezig. ‘Ik heb zelfs een grote kever- en vlindercollectie aangelegd. Maar De Driestar heeft mij gevormd. Daar zijn mijn ogen opengegaan voor cultuur.’
‘Zullen we binnen of buiten zitten?’ Het is de eerste vraag na een allerhartelijkst welkom. Joop laat de ander graag de keuze. Hij staat open voor anderen en hun verhaal. In de fraaie achtertuin aan het water vindt het gesprek plaats. ‘Daar aan de overkant van het water begint Reeuwijk. Hier zijn we nog nét in Gouda.’ Het was in 1999 dat Joop en Marja zich hier, in de noordoostelijke hoek van Gouda vestigden. De Reeuwijkse Plassen en Joops geboortegrond bevinden zich op loopafstand. Inmiddels zijn ze er samen overgebleven, maar het genieten van hun kinderen en acht kleinkinderen is er niet minder om.
Het gesprek is nog maar nauwelijks op gang of Joop staat op en loopt naar binnen. In een oogwenk is hij terug met een schilderij: een zonovergoten stadstafereel van kunstschilder Jan Pieter Foppen, een Nederlandse impressionist en bevriende oud-Driestar-collega. Trots houdt hij het afscheidscadeau van het Driestar College in handen. Joop is een enthousiaste verteller: ‘Kijk hier eens. Het licht spat ervan af! Een schitterend spel van licht en schaduw.’
Foppens creatie biedt overigens meer dan mooie bomen en fraaie panden, zonlicht en schaduw. Je ziet ook de ménsen die ervan genieten. Een passender cadeau had mensenmens Joop niet kunnen krijgen. Op de grens van natuur en cultuur, omgeven door mensen, dáár voelt hij zich thuis.
Het schilderij moet weer terug op de haak. Als vanzelf volg je Joop naar binnen. Daar blijken nog meer schilderijen te hangen, in verschillende stijlen. ‘Kunst is veelvormig en heeft veel wijzen van uiten. Het ‘cleane’ van Bauhaus met zijn primaire kleuren waardeer ik ook, bijvoorbeeld in de bouwstijl. In de schilderkunst vind ik het impressionisme heel mooi.’ Ook ander werk van Foppen siert de wand: twee prachtige portretten van Joop en Marja, gemaakt ter gelegenheid van hun vijftigste verjaardag. Een sprankelende Joop kijkt je in de ogen, ook nu nog: ‘Ik kan ontzettend genieten van kunst, ook van muziek.’ Typisch Joop: de combinatie van gemeend enthousiasme en het regelmatige gebruik van vaak eigentijdse superlatieven: ontzettend, top, knetterhard.
‘Van kunst kan ik ontzettend genieten’
Joop Vermeulen
Als kind wilde je boswachter worden. Nu ben je ook een groot kunstliefhebber.
‘Ik groeide cultuurarm op. Logisch, daar in Reeuwijk diende de natuur zich heel nadrukkelijk aan. Daar had ik toen genoeg aan. Mijn vader was timmerman en werkte in de jachtbouw. Ik ben niet zo handig, wel creatief.’ Joop deed de mulo, waarna hij in 1967 op De Driestar terechtkwam om daar de zgn. ‘havotop’ te doen. In 1972 rondde hij er zijn PA-opleiding af. ‘Ik heb dus Driestar-oprichter Piet Kuijt (1910-1987) nog meegemaakt. Ik denk met waardering aan de mannen van het eerste uur. Ze openden mijn ogen voor cultuur: B. Florijn, L.J.M. Hage, J. Koppejan en D.C. van Wijk.’
Heel nadrukkelijk valt de naam van Jan van den Berge (1927-2015), beeldend kunstenaar en Joops oud Driestar-tekendocent. ‘Van den Berge heeft grote invloed op mij gehad. Aan het einde van mijn PA-opleiding twijfelde ik welk keuzevak het moest worden, biologie of tekenen. Het werd het laatste.’
Na afronding van zijn PA-opleiding was Vermeulen elf jaar meester op een basisschool in Berkenwoude. In 1983 kwam hij terug bij De Driestar, de school die inmiddels ook alle niveaus van voortgezet onderwijs aanbood. Met zijn eerstegraads handvaardigheidsakte op zak werd hij er docent handvaardigheid, later coördinator brugklas, nog weer later directeur brugklas en ten slotte directeur bovenbouw havo & vwo. Een prachtige loopbaan. Al met al telt Joops levensloop niet minder dan achtendertig Driestar-jaren. ‘Dat is meer dan de helft van mijn leven. De huidige slogan van het Driestar College klopt: voor het leven!’
Bij je afscheid in 2016 zei je over De Driestar: ‘De diversiteit neemt wel toe. De flanken komen verder uit elkaar te liggen. Het werken op de school is dan ook een oefening in omgaan met diversiteit.’
‘Die diversiteit bestaat in ieder geval uit de verschillende Bijbelvertalingen die gebruikt worden, de liederen die gezongen worden en de Woordverkondiging, die toch binnen de breedte van de achterban andere accenten heeft. Iedereen heeft zijn eigen achtergrond. Maar reken elkaar daar niet op af. Respecteer dat het gaat zoals het gaat. Probeer ieder in zijn waarde te laten.’
Is dat met alle winden meewaaien?
Stellig: ‘Nee, dat is respecteren dat mensen verschillend zijn en ook in verschillende kerkelijke gemeenschappen opgroeien. Gun elkaar die plek. Ik ben opgegroeid in de Gereformeerde Gemeente van Gouda. We zijn er in 1976 ook getrouwd en onze oudste twee kinderen zijn er gedoopt. Begin jaren tachtig zijn we hervormd geworden in Reeuwijk.’
En De Driestar?
‘Dat is op een bepaalde manier altijd een school met ruimte geweest. Diversiteit was er toen ook al. Ik herinner me docenten die bepaald niet tot de enge kring van onze achterban behoorden. In een periode waarin de school groeide en groeide, was de verlegenheid om docenten groot. Als er een gat gedicht kon worden, werd iemand benoemd. Zo benauwd was het toen niet. Wel was het respecteren van de grondslag een eis.’
Ter gelegenheid van je afscheid in 2016 verscheen er een glossy. Op de cover lees ik: ‘Bescheidenheid siert Joop’.
‘Ja, ik was er verrast over en blij mee. Gelukkig is hij niet massaal verspreid. Hij was vooral bedoeld voor ons gezin, voor de familie en enkele goede vrienden. Ik ben inderdaad een wat rustig en verlegen iemand.’
Toch sta je bekend als een begaafd en boeiend spreker.
‘Om te beginnen ben ik een kritische luisteraar. De verpakking, hoe dingen naar je toe komen, vind ik heel belangrijk. Wat voor de hand ligt, daar ben ik snel mee klaar. Daarom eis ik ook veel van mezelf. Als ik moest spreken, bereidde ik me altijd goed voor. Ik moest er knetterhard voor werken. Zeker over de eerste zin dacht ik heel lang na. Ik wilde de mensen met een pakkend begin meteen boeien. Alles zette ik vooraf op papier. Boetseren, slijpen en polijsten, zo zou je het voorbereidingsproces kunnen noemen. Het moest echt door me heen zijn gegaan. Verlegen bleef ik, makkelijk deed ik het niet. Ik zal je zelfs vertellen dat ik het vaak hardop geoefend heb.’ Met een gulle glimlach: ‘Dat laatste deed ik nogal eens als ik in bad zat. Maar als het verhaal er dan in zat en ik voor zo’n groep stond, dan ging het.’
‘Misschien moet de welsprekendheid weer meer aandacht krijgen’
Joop Vermeulen
Je vader typeert je in de glossy als een ‘lieve, rustige, niet ondeugende jongen.’ Is het daarom dat je geen kwaad woord over ‘de jeugd van tegenwoordig’ wilt horen?
‘Ik kan daar inderdaad slecht tegen, want ik houd heel veel van jongeren. De jongeren van nu zijn wel anders dan die van vroeger, maar ze zijn nog steeds fijne jongelui. “Jullie zijn top”, zei ik weleens. Zo heb ik altijd naar hen willen kijken. Ze kunnen er ook niks aan doen dat ze in deze tijd opgroeien. Maar dat betekent niet dat ik hen niet zou willen corrigeren.’
Waarin corrigeerde je hen?
‘Ik hield niet zo lang voor mijn afscheid eens een weekopening over seksualiteit. Collega’s vertelden me na afloop dat zijzelf en ook de leerlingen ervan onder de indruk waren.’
Hoe kwam dat?
‘Misschien omdat ik de dingen ook heel concreet benoemde, heel eerlijk was en mezelf kwetsbaar opstelde. Onderzoeken wijzen uit dat jongeren en pubers al op jonge leeftijd gemeenschap hebben. Dat moet dus ook onder onze leerlingen voorkomen. Ze zaten op dat moment voor me. Ik heb het heel liefdevol bij hen willen neerleggen: “Jongelui, stop ermee! Daar word je niet rijker van. Bewaar het voor degene met wie je je leven gaat delen. Dat is echt Gods bedoeling, geloof me. Uiteindelijk gaat het maar om dat ene: dat je God liefhebt en Zijn wil doet.” Volgens mij heb ik dát altijd willen benadrukken en ook zó willen spreken dat ik mezelf erbij insluit.
In een RD-interview zei je: ‘Het vak komt er wel in; het voertuig is de relatie.’
Hij weifelt en denkt diep na: ‘De relatie vind ik het belangrijkste. Kort voor mijn afscheid gaf ik nog ckv-lessen. Er was een vacature en ik dacht: dat kan ik wel doen. Maar dat viel tegen. Je bent er als directeur toch helemaal uit. Het waren twee verschillende havo-klassen. De ene liep lekker, de andere helemaal niet. Dan moet je maar op één ding focussen: terwijl ze aan het werk waren gesprekjes beginnen en zo proberen een betere klik met sommige leerlingen te krijgen. Dat blijft zoeken. En als het wat minder gaat, houdt dat je klein.’
Het onderstreept dat Joop een bescheiden mens is gebleven. Het waren ook niet alleen de Driestar-taken waarmee Joop druk was: ‘Ik ben al heel wat jaren ouderling in de Hervormde gemeente van Reeuwijk.’ Sinds 1997 is hij een van de catecheten in zijn gemeente. In de periode 1984-1990 hield hij zich ook bezig met de smokkel van Bijbels en andere christelijke lectuur naar Oost-Europa.
Men zegt over jou: ‘Joop is niet bang voor vragen, maar roept ze op en is altijd origineel.’ Deden de door jou geadoreerde Driestar-docenten dat ook zo?
‘Ik vraag inderdaad altijd veel, ook in de catechese. Nee, mijn docenten waren vroeger niet zozeer vragenstellers. Zij hadden wat te zéggen. Natuurlijk, zulke mensen zijn er nog. Maar ik denk wel dat het vandaag de dag anders is. Onderwijzers doen ontzettend hun best met allerlei werkvormen. Toch vraag ik me af of we daar nu zoveel verder mee komen. Een nadeel van jongere docenten is dat ze zélf worden onderwezen in de sfeer die nu helemaal in is: projecten, gesprekken en werkvormen. Het spreken wordt té weinig meer beoefend onder de huidige generatie. Misschien moet de welsprekendheid weer meer aandacht krijgen.’
Joop Vermeulen (geb. 1951)
Lagere school: Christelijk Nationale School in Reeuwijk
Voortgezet onderwijs: Johannes Calvijnschool (mulo) te Gouda
Hoger onderwijs: Kweekschool De Driestar te Gouda; derde-, tweede- en eerstegraads handvaardigheidsakte aan de Kunstacademie te Utrecht
Loopbaan: Basisschool de Wegwijzer in Berkenwoude (11 jaar), Driestar College Gouda (33 jaar, waarvan 8 jaar directeur brugklas en 8 jaar directeur bovenbouw havo & vwo)