directeur Henk Schipper over het reformatorisch basisonderwijs in Rotterdam
De massale uittocht van reformatorische gezinnen uit Rotterdam deed het reformatorisch basisonderwijs daar bijna verdwijnen. Op het hoogtepunt (1939) waren er bijna 1000 leerlingen op vier scholen. Nu is er nog slechts één school met 114 leerlingen. Henk Schipper (59), directeur van de Petrus Datheenschool in Rotterdam-IJsselmonde: ‘Vanaf 1980 heb ik de sluiting van drie scholen meegemaakt. Dat gaat me aan het hart.’
Ze werden “de gereformeerde gemeentescholen” in Rotterdam’ genoemd: de zes reformatorische basisscholen die er ooit in Rotterdam waren. Hun ontstaan, groei en neergang liepen parallel met die van de gereformeerde gemeenten in de stad (zie kaderteksten onder dit artikel).
Schipper, afkomstig uit Oud-Beijerland, startte in 1980 op de “PD”, zoals zijn school in de volksmond heet. ‘Tweeënhalf jaar na ons huwelijk in 1985 verhuisden we van Rotterdam naar Hendrik-Ido-Ambacht. Daar wonen we tot op de dag van vandaag.’
U hoorde dus ook bij de duizenden die de Maasstad verlieten. Waarom?
‘Dat klopt. Ik zie de trek uit de stad tweeledig. Als vader kan ik het voor een gezin begrijpen. Wil je je kinderen daar groot laten worden? Aan de andere kant grijpt het me aan. Gelukkig krijgen we de laatste jaren wat gezinnen terug. Het zijn gezinnen die bewust als christenen te midden van anderen willen wonen. Dat respecteer ik bijzonder.’
Geen baan, maar bestaan
In 1986 werd Schipper adjunct-directeur, twee jaar later directeur. ‘Mijn leven is inmiddels vergroeid met deze school. Natuurlijk heb ik het ook weleens moeilijk gehad. Van lieverlee werd de vraag steeds klemmender: kunnen we zo nog verder?’ Door de sluiting van de school in Hoogvliet was er in 2014 een groei van 25 leerlingen. Dat gaf ons natuurlijk een dubbel gevoel. Maar de prognose voor volgend jaar laat zien dat de school met zo’n 110 leerlingen weer terug is op het aantal van 2013. Ik heb ooit een sollicitatiebrief geschreven, maar daar had ik geen vrede mee. Hier heb ik mijn plekje gekregen en daarom heb ik die sollicitatie ingetrokken. Ik hoop dat ik tot mijn pensioen hier deze taak mag houden. De PD is mijn leven geworden. Dit is niet een baan, maar mijn bestaan.’
Betrokkenheid
Gelukkig zit de school financieel nog in een riante positie en er zijn reserves. Schipper: ‘Maar we draaien al wel jaren boven onze stand. Het te grote gebouw brengt bijvoorbeeld extra kosten met zich mee. Volgend jaar moet er een hele formatieplaats bezuinigd worden (1 op 7,3) en gaan we ook van vijf naar vier combinatiegroepen. De functie van adjunct-directeur kan ook niet blijven.’ Toch heeft Schipper niets dan lof voor zijn team. ‘We hebben al diverse 25-jarige jubilea gehad, een vast team
dus. Als er minder formatie kwam, werd dat intern en vrijwillig opgelost. Is er ziekte, dan springt iemand uit het eigen team bij. Iedereen hier gaat ervoor: het team én de ouders.’
Hoeksche Waard
Inmiddels is het voedingsgebied van de school verruimd: de leerlingen komen nu ook uit Poortugaal, Hoogvliet, Barendrecht, Ridderkerk, Kralingse Veer en zelfs Rozenburg. In 2001 ontstond er een samenwerkingsverband met de school in Nieuw-Beijerland. Schipper vertelt: ‘Dankzij de lage opheffingsnorm van zo’n plattelandsgemeente konden we tot nu toe doorgaan. Maar Nieuw-Beijerland is recent door gemeentelijke herindeling opgegaan in de nieuwe gemeente Hoeksche Waard. Daardoor duikt onze school onder de opheffingsnorm. De prognose voor volgend jaar geeft aan dat we hier zeven leerlingen te kort hebben.’
‘De gemeente Rotterdam is vol lof over deze school’
Henk Schipper
Komt er nu een open toelatingsbeleid?
‘Nee’, zegt Schipper stellig. ‘En we gaan dat ook niet hanteren om de school zo lang mogelijk open te kunnen houden. Eerder deden we dat wel op de Comrieschool in West. Ouders konden volstaan met het respecteren van de grondslag. Daarmee kwamen er echter zo veel leerlingen van buiten onze kring binnen dat de kinderen uit eigen kring op den duur een kleine minderheid werden. Mede daarom verhuisden er gezinnen. Daarna zei het bestuur: dat doen we niet meer. We verwachten dus van alle ouders dat ze de grondslag onderschrijven.’
Brede school
Schipper krijgt regelmatig moslims op bezoek. ‘Ze waarderen de gezagsverhoudingen, onze normen en waarden en de kledingregels. Dan zeg ik: “U bent welkom als u de grondslag kunt onderschrijven.” Een mevrouw ging in tranen weg, want zoiets kan niet.’
De school is wel verbreed. Ongeveer 20 procent is allochtoon. ‘Toen ik hier startte, behoorde zo’n 85 procent van de leerlingen tot de Gereformeerde Gemeenten. Inmiddels is dat teruggelopen tot zo’n 50 tot 55 procent. Alle zeven bestuursleden behoren nog wel tot de Gereformeerde Gemeenten, maar er zijn gesprekken gaande om het bestuur te “verbreden”.’ De contacten met de buurt en de gemeente Rotterdam zijn heel goed. ‘De gemeente is vol lof over deze school. We hebben niet alleen een plusklas, maar ook een klusklas voor de doeners. De gemeente heeft ons als kleine school veel extra’s geboden. Op dit moment hebben we 25.000 euro aan extra subsidie. Daar zijn ze in de dorpen jaloers op. We mogen er een eigen invulling aan geven, mits het de kwaliteit van het onderwijs bevordert.’
Perspectief
Gelukkig blijkt er voor de toekomst toch nog een mogelijkheid te zijn om voort te bestaan. ‘Naar alle waarschijnlijkheid zullen we op bestuursniveau gaan fuseren met een bestuur van een grote school die een lage opheffingsnorm heeft. Dat hoeft geen naburige school te zijn.’ Verdere details wil hij nog niet noemen. ‘Het ziet ernaar uit dat er een partner gevonden is. Dat bestuur wil ons overnemen. We hopen dat onze gesprekspartner hier dan wel een locatiebestuur wil handhaven. Zo kan onze school gewoon blijven bestaan, zelfs als we nog heel wat leerlingen verliezen. We zijn, ondanks de krimp die ons verdrietig stemt, blij met dit alternatief. Deze school is een heel fijne school. Ik hoop dat ze nog lang mag voortbestaan.’
GEREFORMEERDE GEMEENTEN IN ROTTERDAM
• 1950: 4 gemeenten met in totaal ongeveer 7500 leden
• 1985: 7 gemeenten met in totaal ongeveer 3600 leden
• 2019: 5 gemeenten met in totaal ongeveer 1100 leden
REFORMATORISCHE BASISSCHOLEN IN ROTTERDAM, DE HOOGTEPUNTEN
• Rehobothschool (Kralingen, 1924-2002) 295 leerlingen in 1951
• Petrus Datheenschool (IJsselmonde,1927-heden) 230 leerlingen in 1975
• Graaf Jan van Nassauschool (Zuid, 1930-1975) 296 leerlingen in 1957
• Dr. A. Comrieschool (West, 1930-1993) 214 leerlingen in 1959
• Wilhelmus à Brakelschool (Pendrecht,1960-1964) 70 leerlingen in 1964
• Ds. J. Koelmanschool (Hoogvliet, 1975-2014) 130 leerlingen in 1985