honderd jaar dienstverlening door VGS aan het christelijk-reformatorisch onderwijs
De Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (VGS) viert op 16 april haar eeuwfeest. Dan verschijnt een jubileumbundel waarin uitgebreid de ontwikkelingen in het tijdvak 1921-2021 zijn geboekstaafd. In dit artikel alvast de highlights uit haar honderdjarige historie. Waarom is de VGS opgericht? Wat deed en doet ze? Wie waren de boegbeelden?
1920-1975: Bloei der scholen
Bijzondere scholen krijgen na de Pacificatie (1917) recht op volledige overheidsbekostiging. Ds. G.H. Kersten wil de schoolverenigingen die dan in zijn kring ontstaan via een landelijke scholenbond aaneensluiten. Daarom richt hij op 4 januari 1921 te Krabbendijke de VGS op. Daarmee wil hij de oprichting van eigen scholen aanmoedigen en mogelijk maken. De VGS moet haar (eerst negen) leden helpen bij (1) de ‘bevordering van de bloei der scholen’, (2) het oplossen van interne geschillen en (3) hen assisteren bij de toepassing van wettelijke bepalingen. Na de kerkscheuring van 1953 in de Gereformeerde Gemeenten laat de VGS ook schoolbesturen en kerkenraden uit andere orthodox-protestantse kerken toe als lid. Na een halve eeuw vertegenwoordigt de vereniging het leeuwendeel van de dan inmiddels vele tientallen bevindelijk-gereformeerde scholen.
1975-1996: Uitbouw voortgezet onderwijs
In de jaren zestig tot tachtig van de vorige eeuw raakt de VGS betrokken bij de oprichting van reformatorische VO-scholen in Amersfoort, Apeldoorn, Gorinchem, Gouda, Goes, Kampen en Rotterdam. Vooral via de persoon van J.J. Verhage, secretaris vanaf 1975. Met raad en daad staat hij de schoolstichters terzijde, tot in beroepszaken bij de Raad van State aan toe als het ministerie hun aanvraag afwijst. Daar toont hij – vaak succesvol – aan dat de nieuwe school voldoende leerlingen kan verwachten en dus levensvatbaar is. De VGS faciliteert inhoudelijke ondersteuning van haar leden door de oprichting van twee begeleidingsdiensten (BGS en DGS). Daarnaast komt er in 1993 een kantoor (AGS) dat scholen helpt om hun financiële, personeels- en salarisadministratie te verzorgen. Al snel maken bijna honderd schoolbesturen daarvan gebruik.
dhr. J.J. Verhage
1996-2002: Onderwijsvrijheid onder vuur
Mr. P. Hugense volgt Verhage op als secretaris van de besturenorganisatie, die inmiddels zeven werknemers telt. De vrijheid van onderwijs ligt – Paars is dan aan de macht – steeds vaker onder vuur. Door de secularisatie vervreemden steeds meer Nederlanders van het gedachtegoed van de VGS-scholen. Steeds nadrukkelijker moet de VGS daarom optreden als spreekbuis van en belangenbehartiger voor het christelijk-reformatorisch onderwijs. Omdat schoolbesturen meer autonomie krijgen, doen ze vaker een beroep op advies en beleidsinhoudelijke ondersteuning door de VGS. Die bevordert ondertussen visievorming op thema’s als medezeggenschap. Bestuursvoorzitter is ds. M. Golverdingen; tijdens jaarvergaderingen analyseert en duidt hij grondig de tijd(geest).
ds. M. Golverdingen
2002-2013: Bezinning en visieontwikkeling
De dienstverlening aan leden en klanten dijt onder de nieuwe directeur, H. Vos, gestaag uit. Door invoering van lumpsumfinanciering moeten PO-schoolbesturen aan de slag met begrotingen en personeelsbeleid. Dat leidt tot de oprichting van een adviestak. De medewerkers geven financieel advies, maar houden zich ook bezig met humanresourcesmanagement (hrm) en goed bestuur. De VGS ontwikkelt zich tot een spin in het onderwijsweb. Ze onderhoudt relaties met alle relevante (politieke) partijen en verbindt mensen van binnen en buiten haar kring met elkaar. Bezinning en visieontwikkeling worden steeds belangrijker. Zo komt er een identiteitsprofiel, een visienota homoseksualiteit en een handreiking sociale veiligheid.
dhr. H. Vos
2013-2021: VGS gaat internationaal
Anno 2021 zijn bij de VGS 184 scholen aangesloten, plus evenveel kerkenraden en drie schippersinternaten. Eerst stond vooral schoolstichting centraal. Doel is nu bijdragen aan ‘de continuïteit en professionaliteit van het reformatorische scholen’, aldus de huidige bestuurder, P.W. Moens. De focus ligt ‘op het vormgeven en zichtbaar maken van identiteit in beleid en onderwijs.’ Sinds zijn aantreden slaat de vereniging – met inmiddels een kleine vijftig medewerkers – haar vleugels uit naar het buitenland. Ze participeert in diverse internationale gremia, waaronder het Brussels Beraad. In de binnenlandse belangenbehartiging zoekt de VGS nadrukkelijk naar samenwerking met andere (profiel)organisaties én leden om samen sterker te staan.