Pabostudenten Marco en Anne leerden leidinggeven aan vergroening van de school
Een groene ambassadeur krijgt te maken met duizend meningen. Geen probleem, vinden Marco Moerland en Anne van Waaij. ‘Als je een gezamenlijke basis hebt, zoals het christelijke rentmeesterschap, moet het lukken om de neuzen dezelfde kant op te krijgen.’
Wie met een bril van duurzaamheid een gemiddeld schoolrestaurant binnenloopt, schrikt van wat hij tegenkomt. Dat gold zeker voor Marco, Anne en nog vier pabostudenten toen zij in de minor Leidinggeven samen een leerteam voor duurzaamheid vormden. ‘Al die plastic verpakkingen’, verzucht Marco. ‘Als kind viste ik graag. Toen was ik heel fel op plastic zakjes die langs de waterkant slingerden. Later zakt dat weg, maar zo’n project haalt het weer naar boven.’
Leidinggeven op het gebied van duurzaamheid, daar ging het over. En: hoe leidt een hogeschool studenten op tot groene ambassadeurs? Anne: ‘Ik was daar al mee bezig geweest toen ik vorig jaar een keuzevak natuuronderwijs met een onderdeel duurzaamheid volgde. Met groep 8 moest ik een duurzaamheidsdag organiseren. Je krijgt dan vanzelf meer voeling met dit thema. Het houdt je een spiegel voor: hoe ga je er zelf mee om? Dan ga je het belangrijk vinden dat er ook bij andere studenten bewustwording komt.’
Concreet lag de kwestie op tafel wat er aan en rond de catering van Driestar hogeschool zou kunnen veranderen. ‘Daaronder ligt de vraag hoe je zoiets kunt inzetten om bij studenten meer bewustzijn te creëren’, legt Marco uit. ‘We hebben literatuur gelezen over hoe je zoiets moet opzetten. Vervolgens hebben we een enquête uitgezet en een aantal diepte-interviews gehouden om de meningen van studenten te peilen. Verder zijn we nagegaan bij het personeel van de catering wat daar mogelijk was.’
179 Studenten vulden de enquête in. Samen gaven zij het thema duurzaamheid een 3,6, op een schaal van 1 tot 5. ‘Best een mooie score’, vindt Anne. ‘Wat mij opviel, is de motivatie die gegeven werd om duurzaam te leven. Slechts 9 studenten gaven aan niets met duurzaamheid te hebben. Ruim 70 procent koos voor “Rentmeesterschap, een christenplicht”. En nog eens 22 procent voor “Een leefbare wereld voor de komende generatie”. Dat betekent dat Driestar-studenten echt wel aan te spreken zijn op dit thema.’
Drie aardbollen
Als onderzoekers beseffen ze echter dat deze cijfers niet het hele verhaal vertellen. ‘Als ik naar mezelf kijk, voel ik me weleens een huichelaar’, geeft Anne aan. ‘Ik vind rentmeesterschap ook heel belangrijk. Maar toen ik naging hoe groot mijn ecologische voetafdruk is, kwam ik erachter dat er eigenlijk meer dan drie aardbollen nodig zouden zijn als iedereen zo zou leven.’ Marco herkent het. ‘Regelmatig pak ik de auto. En als ik een mooie vakantie kan boeken, maar ik heb er wel een vliegreis voor nodig, dan zet ik het echt niet direct uit m’n hoofd.’
‘Ik hoor heel wat FvD-achtige geluiden in de studentenflat’
Marco Moerland
Marco woont al lange tijd in de studentenflat naast de hogeschool. ‘Daar krijg je gauw door dat er op het gebied van bewuste omgang met het milieu nog een wereld te winnen valt. Er wordt heel wat eten weggegooid en afval wordt niet gescheiden. Ik hoor heel wat FvD-achtige geluiden om me heen. Terwijl het toch heel simpel is: het gaat achteruit met de wereld.’ Marco waarschuwt daarom voor de vertekening in de enquête-uitslagen. ‘Er zijn ook heel wat studenten die de enquête niet hebben ingevuld. Een grote groep klikt gelijk weg als het om duurzaamheid gaat.’
Het leerteam waar Marco en Anne gedurende hun minor deel van uitmaken, realiseert zich dat wie iets wil met duurzaamheid, zich begeeft in een oerwoud van totaal uiteenlopende meningen. ‘Dat hadden we ergens ook wel verwacht’, zegt Marco. ‘Maar wat we lastig vonden, is dat je overal merkt dat er veel scepsis leeft. Niet alleen onder studenten, maar ook onder het personeel. Sommigen vinden het flauwekul. Anderen hebben zoiets van: het is al zo vaak geprobeerd.’
Anne: ‘Toch maakt dat het ook weer interessant. Als iedereen de geijkte en gewenste antwoorden geeft, is het niet spannend. Waar je op echte verschillen stuit, moet je op zoek naar waar er tóch een gezamenlijke basis ligt. Stel dat wij straks als leerkracht op dit gebied een leidinggevende functie krijgen of in een commissie komen te zitten, dan sta je voor de vraag hoe je al die verschillende neuzen dezelfde kant op kunt krijgen.’
Marco: ‘Zo’n lastige verandering begint met goed luisteren naar hoe iedereen erin staat. Waar liggen kansen om die verandering op gang te brengen?’ Anne: ‘Dan heb je wel echt iets aan zo’n begrip als rentmeesterschap, dat zo sterk uit de enquête en interviews naar voren kwam.’ Marco: ‘Duurzaamheid is natuurlijk niet iets exclusief christelijks. Iedereen zou bezorgd moeten zijn over hoe we de wereld overdragen aan volgende generaties. Maar vanuit christelijk oogpunt moet rentmeesterschap inderdaad de grote motivatie zijn.’ Anne: ‘Dat is iets wat je ondanks alle verschillen in inzichten deelt met elkaar. We zijn allemaal christelijk, zitten op een christelijke school. Vanuit die gemeenschappelijkheid kun je verschillen benoemen en bespreken, en dan samen de koers bepalen die daarbij hoort.’
‘Een begrip als rentmeesterschap biedt een gezamenlijke basis’
Anne van Waaij
Acties
Bewustwording creëren doe je niet met alleen maar voorlichting. Wat dat betreft is het leerteam van Marco en Anne kritisch op de eigen hogeschool. ‘We vinden dat studenten veel meer zelf aan het werk gezet kunnen worden’, zegt Marco. ‘Maak ze bijvoorbeeld zelf verantwoordelijk voor afvalscheiding. Zorg ervoor dat niet alleen rond de catering prullenbakken met aparte vakken beschikbaar zijn, maar ook in de lokalen. Iedere basisschool heeft tegenwoordig ook in de lokalen gescheiden vakken voor afval. Als leerkracht moet ik dan toch echt het goede voorbeeld geven.’
Wat goed helpt om studenten stil te zetten en over hun omgang met natuur en milieu na te laten denken, zijn vooral grootschalige acties, denkt Anne. ‘Dat hoorden we echt terug bij studenten. Zo’n warmetruiendag bijvoorbeeld. En de kledingbeurs waar je kleding kunt ruilen. Die acties blijven hangen en zorgen ervoor dat studenten meer over duurzaamheid gaan nadenken.’
Bijbelverhaal
Bij veel studenten blijft het gevoel bestaan dat nadruk op duurzaamheid, ook als het verbonden wordt met rentmeesterschap, weinig te maken heeft met de kern van het christelijk geloof. Moet het accent niet liggen op het behoud van de ziel en op het eeuwige leven? ‘Daar heb ik het vanmorgen in mijn Bijbelverhaal nog over gehad’, reageert Anne verrast. ‘We hadden het over de zaligsprekingen. De kinderen gaven aan waar zij naar hongeren en dorsten. Veel aardse dingen kwamen langs. Maar juist als je hongert en dorst naar Gods gerechtigheid, heeft dat ook consequenties voor hoe je hier op aarde leeft.’
Marco, net als Anne inmiddels lio-stagiair op de Jan de Bakkerschool in Woerden, herkent het. ‘Ik had het vanmorgen over de gelijkenis van de schat in de akker en de parel van grote waarde. Uiteindelijk gaat dat over het hemelse, het geestelijke. Maar dat is helemaal verbonden met hoe je omgaat met wat je in dit leven gegeven is. Daarin is het belangrijk om tot eer van de Schepper bezig te zijn.’
AANBEVELINGEN VOOR DE CATERING
- Veel minder plastic verpakkingen
- Meer en zichtbaarder gezond voedsel aanbieden
- Een magnetron voor (deeltijd)studenten Gezond voedsel kan goedkoper
- Promotie via Instagram: #doeisffgezondjoh
Reactie Albert Kruijt van de catering
‘Ik vind het een nobel streven om je als catering in te zetten voor duurzaamheid. Dat doen we ook al jaren. Wat je merkt, is dat je dan ook de hulp van de organisatie, studenten, personeel en gasten nodig hebt voor een goede samenwerking in woord en daad. Er staan afvalbakken om alles te scheiden, maar als onze gasten dat niet doen, wat heeft het dan voor zin? Van de aanbevelingen die we hebben gekregen, hebben we de meeste al opgepakt. Veel eenpersoons in plastic verpakte producten, bijvoorbeeld dranken, worden zodra corona voorbij is vervangen door glazen kannen. Verder hebben we al het plastic verwijderd en vervangen voor duurzame alternatieven. Er is ook een waterpunt waar een waterfles gevuld kan worden. We bieden fruit, fruitsalade, smoothies, dranken zonder suiker, gezonde repen en panini’s met verschillende gezonde producten aan en maken ook zelf biologische broodjes.
We kunnen dit nog duidelijker presenteren door middel van posters en dergelijke. We hebben de prijzen van het gezonde voedsel gelijk gehouden bij de start van 2021, terwijl andere prijzen wel stegen. Alleen de magnetron gaat er niet komen. Je vindt nergens in het land een restaurant waar je zelf je eten kunt opwarmen.’