Een lekkende beker lauwe melk en bruingekleurde appelpartjes in een hergebruikt boterbakje. Herinneringen van dochters die nu zelf de tassen van hun kroost vullen. Zij geven een fles water en een doosje rauwkost of fruit mee. En een snoepje.
Dat snoepje is een tegemoetkoming aan de inhoud van de andere trommeltjes en niet te vergeten de traktaties… ‘Daar zou de school best meer actie op kunnen ondernemen.’ Onder wiens verantwoordelijkheid valt gezonde voeding op school eigenlijk?
Ondanks veranderende tijden en omstandigheden stellen pauzehap en inhoud van de lunch box scholen en ouders nog altijd voor een dilemma. Op zoek naar een antwoord levert een bladersessie door verschillende schoolgidsen van christelijk/reformatorische scholen een magere oogst op. Pagina’s lang gaat het over grondslag, missie, opbrengsten en praktische zaken. Hooguit twee regeltjes verwijzen naar gezonde voeding.
Ouders wordt gevraagd of zij hun kind iets te drinken en een stukje schoongemaakt fruit mee willen geven. Soms uitgebreid met een hint naar de hoeveelheid die het kind per dag kan opeten. Er zijn ook scholen die meerdere keren in de week zelf iets aanbieden. Zo meldt de schoolgids van een school in het hoge noorden: “Dinsdag en woensdag zijn de ‘Gruitdagen’. Dan wordt groente en/of fruit gebruikt als tussendoortje.” Vanuit deze scholen gezien ligt het initiatief met betrekking tot meer gezonde versnaperingen grotendeels thuis.
‘Bijbels gefundeerd onderwijs zet aandacht voor verantwoord eten in het juiste perspectief’
Gezonde school
Volgens de overheid is het nu alle hens aan dek om de toenemende ongezonde leefstijl van veel jongeren een halt toe te roepen. Meer dan 13% van de jongeren in de leeftijd van 4-18 jaar kampt met overgewicht (Bron: Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM; update maart 2020). Om die reden is door verschillende ministeries in samenwerking met een groot aantal partijen de campagne ‘Gezonde School’ in het leven geroepen. De organisatie ‘Jongeren Op gezond Gewicht’ probeert de gemeenten in beweging te krijgen onder het motto: Een gezonde toekomst begint bij een gezonde jeugd en om dit te realiseren hebben wij iedereen nodig die het verschil kan maken.
Gerda Feunekes, directeur Voedingscentrum, onderschrijft die gedachtegang: ‘Als we willen dat jongeren gezonder leven en opgroeien, dan is het belangrijk dat zij ook op school gezond kunnen eten en drinken. Dat is immers de plek waar ze een groot deel van hun tijd doorbrengen.’
Jong gewend
De organisatie hamert vooral op het aambeeld van bewustwording en ouderbetrokkenheid. Het aanbod in de schoolkantine kan nog zo vet- en suikervrij zijn, met een supermarkt op loopafstand bezwijkt menige scholier voor de verleiding van een ongezonde lekkernij. Dan eindigt de (verantwoorde) inhoud van de lunchbox alsnog in de afvalbak.
Op de website van Gezonde School is te lezen hoe leerlingen profiteren van aandacht voor goede voeding. Zo zouden leerlingen met een gezondere leefstijl beter presteren op school. Als jongeren leren hoe ze gezondere keuzes maken in wat ze eten en drinken, draagt dat bij aan een gezondere leefstijl. Ze kunnen zich een gezond eetpatroon eigen maken en ontwikkelen daardoor minder gezondheidsproblemen. En jong gewend, zowel thuis als op school, is nog altijd oud gekend.
Verboden
‘Goed voorbeeld doet goed volgen,’ zegt ook jeugdverpleegkundige José Harpes. Haar ervaring is dat wanneer kinderen een mandarijn of een appel eten in de pauze klasgenoten dat ook wel willen. ‘Ik merk dat scholen verschillen in de mate waarin men aandacht geeft aan een gezonde leefstijl. De kinderopvang houdt zich er mee bezig door de kinderen vaak buiten te laten spelen (lekker veel bewegen) en hen tijdens de pauze fruit te geven. Als tussendoortje drinken de kinderen gewoon water. Ik ken een basisschool waar pakjes koek en sap verboden zijn en leerkrachten de leerlingen drie keer per week schoolfruit en -groenten aanbieden.’ Harpes vindt het de taak van de school om in ieder geval in de schoolgids en op de website te verzoeken om zowel kinderen als docenten een gezonde traktatie aan te bieden. Zij geeft de tip de nieuwsbrieven vanuit de GGD over dit onderwerp naar ouders te mailen. ‘Of nodig ons eens uit om hierover een ouderavond te verzorgen.’ Als laatste merkt ze op dat het vanuit christelijk oogpunt bezien heel logisch is om hiermee bezig te zijn. ‘We hebben ons lichaam en onze geest gekregen om er goed voor te zorgen.’
Perspectief
Verplicht reformatorisch onderwijs tot proactief aandacht geven aan gezonde voeding? De prioriteit ligt weliswaar bij het zaaien van Gods Woord. Kinderen en jongeren moeten gebracht worden bij het Brood des levens en de fontein van heil, de Heere Jezus Christus. Maar het één sluit het ander niet uit.
Bijbels gefundeerd onderwijs zet aandacht voor verantwoord eten in het juiste perspectief. God Zelf geeft in het Oude Testament richtlijnen met betrekking tot gezond en goed voedsel.
In het Onze Vader leert Jezus te bidden om dagelijks brood. Dat wat nodig is tot onderhoud van het lichaam. Als instrument om te leven tot Gods eer en tot zegen voor de mensen om ons heen.
Tips en tops
‘Hetzij dat ge eet, hetzij dat ge drinkt, hetzij dat ge iets anders doet, doet het al ter ere Gods.’
Geef als leerkracht het goede voorbeeld.
Geef in de bijbellessen aandacht aan gezonde voeding en het drinken van water en link in voedingslessen aan wat de Bijbel daarover zegt.
Wees alert op ongezond eetgedrag.
Samen voor gezond
De Gezonde School is een initiatief van de ministeries van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, EZ Ministerie van Economische Zaken en OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Landelijke kennis- en onderzoeksinstituten werken hierin samen, ondersteund door branche- en koepelorganisaties. De coördinatie ligt in handen van een programmateam bestaande uit een onafhankelijk Programmamanager, RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio, MBO Raad, PO-Raad en VO-raad.