Bij de jaaropening van de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap (JFSg) stond het thema veiligheid centraal, met daarin speciaal aandacht voor “herbergzaamheid”. Hoe geef je vorm aan zo’n thema, vanuit de Bijbelse visie op onderwijs?
Jan Otte (Lid College van Bestuur JFSg) maakte dit schooljaar verbindingen met het coronavirus, veilig- en verantwoordelijkheid en het verkillende seculiere klimaat waar we als reizigers mee te maken krijgen in onze maatschappij.
‘In deze samenleving willen wij een veilige school zijn. Sterker nog, heeft iedere christelijke school de opdracht om een veilige school te zijn.’ Om een veilige school te typeren maakte Otte dankbaar gebruik van de inspiratie die hij opdeed als meelezer van het boek Gidsen, een Christelijke pedagogiek (dr. De Muynck en dr. Kunz). ‘Gidsen benadert de pedagogiek vanuit Psalm 78, waar wordt gesproken over het onderwijzen van de kinderen (vers 4-8). De werkwoorden in dit gedeelte zijn: niet verbergen, vertellen, bekend maken, weten, hun hoop op God stellen, niet vergeten, bewaren. En het gaat bij deze werkwoorden om de daden en loffelijkheden van de Heere, Zijn sterkheid, Zijn wonderen en wat Hij gedaan heeft.’
VERDER REIZEN
Met de woorden ‘En we zijn erop gericht dat onze gasten op enig moment zelfstandiger hun reis kunnen vervolgen’ koppelt Otte het ideaal van de scholengemeenschap om leerlingen voor te bereiden op een “pelgrimsreis”. Hoe gaat dat er in de praktijk aan toe? In gesprek met twee docenten Alexander Treur (godsdienst) en Jacob Hoefnagel (maatschappijleer) en vier bovenbouwleerlingen.
Herberg
Otte ziet een christelijke school graag als een herbergzame gemeenschap. Verschillen tussen leerlingen en collega’s zijn geen probleem. ‘Leerlingen zijn zulke goede adviseurs’ vertelt hij opgetogen. Verschillen bieden volgens het bestuurslid juist kansen en uitdagingen. Bij de metafoor van een “herberg” komen volgens Otte de volgende kenmerken naar voren: ‘Een herberg straalt warmte, welkom en gastvrijheid uit. Je verblijft er tijdelijk om je voor te bereiden op het vervolg van je reis. Gasten delen hun reiservaringen en leren er met elkaar, ook voor hun vervolg van de reis. Er komen heel verschillende mensen; van allerlei ras en volk, verschillend wat betreft stand of positie, met heel verschillende achtergronden en kerkelijke kleuren, verscheidenheid in gaven en beperkingen, máár allemaal als voorbijganger.’
‘Leerlingen zijn zulke goede beleidsadviseurs’
Jan Otte
De gastheer
‘Schoolherbergen’ hebben een Gastheer die ruim uitnodigt, zo karakteriseert Otte de Heere Jezus. ‘Echte veiligheid in jouw leven en in onze school is er pas als de Heere Jezus de grote Gastheer is geworden in onze schoolherberg, in ons aller leven. Hij nodigt ons gastvrij en zegt: “Kom nu allemaal maar tot Mij, ook als je vermoeid en belast bent.” Deze Gastheer nodigt zo hartelijk om Zijn gast te zijn.’
Plots corrigeert Otte zichzelf: ‘Nee, die vergelijking gaat helemaal scheef: Zijn kind te zijn... Om eens bij Hem thuis te komen. Echte veiligheid is er alleen als we door genade kind aan huis mochten worden in de Herberg van die grote Herbergier, die zo vol is van barmhartigheid, vergeving en liefde.’
Gevaren voor herberg(zaamheid)
‘Natuurlijk is er in een schoolherberg veel aandacht en zorg voor de individuele gasten, maar altijd in balans met aandacht voor de groepssfeer en herbergzaamheid’, geeft Otte aan met het oog op het individu én samenleving. ‘Het klimaat dat we inademen is vol van competitie, carrière, kansen en kansengelijkheid. Herbergzaamheid en het pelgrimsbestaan kwijnen in zo’n omgeving. Maar dienstbaarheid is onmisbaar. Om de sfeer voor iedere gast veilig te houden, hanteert een goede herberg duidelijke regels en afspraken.’
Schoolpraktijk
‘De metafoor dekt een groot deel van de lading, maar we moeten wel onderwijs bieden’ nuanceert Hoefnagel. Is de herbergzaamheid zichtbaar in school? Herbergzaamheid betekent dat er voor alle niveaus plaats is. Daarbij ziet Anne-Ruth van Dijk een sterke onderlinge band tussen leerlingen, maar ook contact over klassen heen. Koen Achterstraat (6V) merkt op dat het tussen afdelingen weleens botst, ‘maar dat is overal’. Om veiligheid te bieden is niet alleen law and order nodig wat Hoefnagel betreft, maar moet vooral blijken dat regels uit (Bijbelse) liefde voortkomen. De vier leerlingen vinden genoeg docenten die erg open over geloof met hen spreken. ‘Over kerkverbanden gaat het bijna nooit’, aldus Harmen-Jan Kloosterman (5V).
‘Wie gaat er nu op het plein in Apeldoorn staan om te evangeliseren?’
Jacob Hoefnagel
Dichtbij beginnen
Hoe zet De Fruytier de deuren open voor de inwoners van Apeldoorn? Daaruit kwam de vraag wie er nu op het plein in Apeldoorn gaat staan om te evangeliseren. Waarom en hoe, daar zijn we veel mee bezig, maar de daadwerkelijke invulling is een drempel, geeft Hoefnagel aan. Van Koen moet het beginnen in de buurt. ‘Uiterlijkheden vallen op, maar kennen de mensen het echte doel van onze school?’
Vanuit TTO zat Koen in het Task-team om de band met de buurt te verbeteren. De havo heeft een geslaagde samenwerking met Stichting Present, dingen voor de naaste doen zoals de tuin opknappen of helpen in een verzorgingstehuis. In vier dagen alle lessen en een dag voor andere activiteiten bevalt de laatstejaars havisten goed. Volgens Hannah van Grol krijg je echt ruimte om activiteiten te ondernemen. Anne-Ruth: ‘Vooroordelen merk je soms wel bij de anderen, maar je begrijpt elkaar later ook beter.’
Voor Hannah speelt mee dat zij in Bolivia gewoond heeft. ‘Ik heb vaak een andere mening over asielzoekers dan mijn vriendinnen.’
Dichtbij beginnen
Hoe zet De Fruytier de deuren open voor de inwoners van Apeldoorn? Daaruit kwam de vraag wie er nu op het plein in Apeldoorn gaat staan om te evangeliseren. Waarom en hoe, daar zijn we veel mee bezig, maar de daadwerkelijke invulling is een drempel, geeft Hoefnagel aan. Van Koen moet het beginnen in de buurt. ‘Uiterlijkheden vallen op, maar kennen de mensen het echte doel van onze school?’
Vanuit TTO zat Koen in het Task-team om de band met de buurt te verbeteren. De havo heeft een geslaagde samenwerking met Stichting Present, dingen voor de naaste doen zoals de tuin opknappen of helpen in een verzorgingstehuis. In vier dagen alle lessen en een dag voor andere activiteiten bevalt de laatstejaars havisten goed. Volgens Hannah van Grol krijg je echt ruimte om activiteiten te ondernemen. Anne-Ruth: ‘Vooroordelen merk je soms wel bij de anderen, maar je begrijpt elkaar later ook beter.’
Voor Hannah speelt mee dat zij in Bolivia gewoond heeft. ‘Ik heb vaak een andere mening over asielzoekers dan mijn vriendinnen.’
Vanuit de “herberg” gaan de leerlingen verder op reis. ‘Toenadering tot en verplaatsen in elkaar zijn sleutelwoorden’ aldus Treur. ‘Leerlingen leren veel meer, waarbij zij vaak hun eigen achtergrond sterk (leren) vertegenwoordigen.’ Hier wordt op school veel aan gedaan. Stichting Gave, leerlingenpanel, The Banner of Truth Youth Conference in Stoke-on-Trent en afstandsonderwijs waarbij via een online community contact tussen verschillende scholen is. Treur en Hoefnagel ervaren vertrouwen en ruimte vanuit directie. ‘Vanuit een pilot beginnen, lerend ontdekken.’
Praktijkervaring
‘Praktisch bezig zijn, leren over anderen!’ somt Hannah op, waarbij Harmen-Jan de zere plek duidt, dat het op het vwo soms wat te theoretisch is. Rond gastlessen en apologetiek ervaren leerlingen dat de school toerusting als belangrijk doel heeft, maar praktijkervaring is noodzakelijk(er). Treur ziet het positief, maar tekent het gevaar van “droogzwemmen” aan. Écht leren begint na de tijd hier.
In de “herberg” reisverhalen delen. Elk jaar komen oud-leerlingen terug naar school, om te spreken over hun ervaringen. Van Koen mag dit wel ongedwongen. ‘Je hebt zoveel mensen van wie je kunt leren’. Harmen-Jan denkt even na en geeft de aanvulling dat ouders een belangrijke plek hebben. De meiden horen soms door verhalen van klasgenoten de mening van ouders terug. Van binnen naar buiten, maar van buiten de omgeving binnen stimuleren. De cirkel is rond.